طالعه تجربيات جهاني در كشورهاي مختلف اعم از توسعه‌يافته و درحال توسعه حاكي از اثربخشي بيشتر سياست‌هاي تنظيم بازار از طريق فروشگاههاي زنجيره‌اي نسبت به بخش سنتي است؛ ضمن آنكه در اين فروشگاهها، به‌دليل استقرار سيستم متمركز، امكان نظارت و بازرسي و رسيدگي به تخلفات و سوءاستفاده‌هاي احتمالي آسان‌تر بوده و هزينه‌هاي كمتري در برخواهد داشت. از اين‌رو، فروشگاههاي زنجيره‌اي ميتوانند به‌عنوان ابزاري با قابليت كنترل‌پذيري بالاتر در مديريت بازار موردتوجه قرار گيرند.
فروشگاههاي زنجيره‌اي
با گذشت زمان و تغييراتي كه در سبك زندگي مردم بوجود آمد، خرده فروشاني موفق بودند كه توانستند تنوع و كيفيت مورد نظر مشتري را تامين كنند. در اين بين، فروشگاههاي بزرگ و زنجيره‌اي به تدريج شكل گرفتند و پس از استقبال خوب مصرف‌كنندگان، روز به روز تعداد آنها افزايش يافت. تنوع محصولات، حجم بالاي كالا، اهميت نگهداري و تحويل به موقع محصول به مشتري برخي از مواردي هستند كه اهميت انبارداري و لجستيك در فروشگاههاي زنجيره‌اي را نشان مي‌دهد.
مشتريان متعدد، ورود و خروج بسيار زياد كالا در فروشگاههاي زنجيره‌اي، شارژ كالا در زمان مناسب، سفارش كمبودهاي فروشگاه و دريافت آن از تامين‌كننده و موارد ديگري از جمله حمل و نقل و نگهداري محصول، همه بخشي از انبارداري و لجستيك در فروشگاههاي زنجيره‌اي است كه در اين نوشتار به آن مي‌پردازيم
اهميت انبارداري و لجستيك در فروشگاههاي زنجيره‌اي
با افزايش سهم فروشگاههاي زنجيره‌اي از بازار خرده فروشي، حضور در اين فروشگاهها براي توليدكنندگان در سراسر كشور از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. با رشد چشمگير فروشگاههاي زنجيره‌اي، تنوع بالاي محصولات و حجم زياد سفارشات براي تامين نياز مشتريان، مسئله انبارداري و لجستيك در فروشگاههاي زنجيره‌اي به يك امر مهم و حياتي تبديل شده است. پيش از شكل‌گيري فروشگاههاي زنجيره‌اي، توليد محصولات و توزيع آنها محدود و فاصله ميان توليدكنندگان با خرده فروشان كوتاه بود و لذا محصولات به سهولت منتقل ميشد.
اما امروزه با تغيير ساختار و تبديل فروشگاههاي سنتي به فروشگاههاي مدرن و زنجيره‌اي، توليد انبوه، تنوع محصولات و افزايش رقابت بين برندها و از طرفي اهميت زمان و كيفيت تحويل و خدمات ارزش افزوده، باعث پيچيده شدن عمليات انبارداري و لجستيك در فروشگاههاي زنجيره‌اي شده است.
در واقع شبكه لجستيك و توزيع و به عبارتي انبارداري و لجستيك در فروشگاههاي زنجيره‌اي ، از فرايندهاي اصلي و مهم اين فروشگاهها است؛ زيرا يك فروشگاه زنجيره‌اي از يك طرف بايد محصولات را از صاحبان كالا دريافت و از طرف ديگر در شعب مختلف خود در سراسر كشور ارسال كند. برنامه ريزي لجستيك حول سه محور حمل و نقل، موجودي و مكانيابي، به عمليات تخصصي نياز دارد تا بتواند هزينه‌هاي توزيع محصولات را تا حد امكان كاهش دهد. البته كاهش هزينه‌ها نبايد كيفيت و سطح سرويس‌دهي را كاهش دهد و از اصول مهم اين كار، توجه ويژه به افزايش سطح رضايت مندي مشتريان است.
مفهوم لجستيك
در مبحث انبارداري و لجستيك در فروشگاههاي زنجيره‌اي ، مجموعه فعاليتهاي برنامه ريزي، اجرا و نظارت بر خدمات و اطلاعات مربوط به حمل و نگهداري محصولات از مبدا تا محل مصرف را لجستيك مي‌ناميم كه با هدف تامين نياز مشتري انجام ميشود.
به طور كلي به كليه اقدامات هماهنگ جهت تحقيق، ارزيابي و برآورد نيازها و احتياجات اوليه در زمينه ابزار آلات، تجهيزات و تاسيسات، كليه فعاليتهاي مرتبط با تهيه، توليد، توزيع، حمل و نقل، بيمه، نگهداري، انبارداري و طراحي سيستم و دستورالعمل‌ها، ارائه روش انجام كار و در نهايت نظارت بر همه اين موارد لجستيك گفته ميشود.
عملكردهاي كلي انبارداري و لجستيك در فروشگاههاي زنجيره‌اي شامل سامانه‌هاي اطلاعاتي، تامين و مديريت سفارش‌ها، حمل و نقل، انبارداري، مديريت موجودي، خدمات مشتريان، بسته بندي و لجستيك معكوس ميشود و مديريت همه اين فعاليت‌ها از تامين‌كنندگان تا مصرف‌كنندگان نهايي به عهده مديريت زنجيره تامين است.
مطالب بيشتري بخوانيد:
-
چگونه خريد خاطره انگيزي را براي مشتريان خود رقم بزنيم؟
-
بررسي مسير مشتريان در خريد از يك فروشگاه
-
مشتري مداري چيست؟
-
مشتري وفادار كيست؟
انواع لجستيك
مفهوم لجستيك شامل دو دسته اصلي درون سو و برون سو ميشود. لجستيك درون سو شامل مهمترين فرايندهاي زنجيره تأمين ميشود كه در آن تمركز اصلي روي مديريت انتقال كالا از توليدكننده به انبار فروشگاههاي زنجيره‌اي يا خرده فروشيها است. اما لجستيك برون سو به تأمين كالا از انبار و تحويل آن به دست مشتري نهايي مي‌پردازد. نوع ديگري از لجستيك وجود دارد كه لجستيك معكوس ناميده ميشود و به طور عكس از مشتري به توليد كننده عمل ميكند. لجستيك معكوس در عودت محصول و يا امحاي آن تعريف ميشود.
موضوع فروشگاههاي زنجيره‌اي ، علل وجودي و شرايط كاميابي آنها مدتي است كه موردتوجه صاحبنظران قرار گرفته است . اين مقاله سعي در ارائه يك بررسي جامع پيرامون اين موضوع داشته ، در رابطه با شرايط و عوامل موفقيت اين فروشگاهها به نكات جديدي اشاره دارد. بحث با تعريف يك فروشگاه زنجيره اي شروع شده و پس از آن ، علل و اهداف شكل گيري اين واحدهاي نوين توزيع و همچنين ويژگيها و خصوصيات اين فروشگاهها و مزايا و معايب آنها در مقايسه با واحدهاي توزيع سنتي بيان شده است . درادامه ، آن دسته از عوامل اجتماعي و شرايط محيطي كه در رشد و توسعه فروشگاههاي زنجيره اي نقش بسزايي ايفا مي كنند موردبررسي قرار گرفته اند . از اين عوامل با عنوان عوامل بيروني نام برده شده است . پس از آن نيز به بحث درمورد نكات و شرايطي پرداخته شده است كه دست اندركاران فروشگاه هاي زنجيره اي بايد به آنها توجه داشته ودر راستاي تحقق آنها گام بردارند.
۱) مقدمه
موضوع فروشگاه هاي زنجيره اي و مساله توزيع، چندسالي است كه در كشور مطرح شده است . اگرچه ايجاد اين فروشگاهها پديده جديدي نيست و سابقه آن به سال ۱۳۲۸ وتاسيس تعاوني مصرف سپه برمي گردد، ولي در سالهاي اخير و بخصوص در دوره سازندگي به دليل وجود مشكلات فراوان در بخش توزيع كالاها كه بيشتر متاثر از دوعامل وضعيت نابسامان اقتصادي و ساختار نامناسب نظام توزيع سنتي است ، دولت برآن شد تا با تاسيس فروشگاههاي نوين زنجيره اي ، وضعيت توزيع را در كشور بهبود بخشد و از آشفتگي در بازار جلوگيري كند. فروشگاههاي رفاه ، اتكا و شهروند به دنبال اين تصميم ايجاد شدند، ولي علي رغم تلاشهاي انجام شده ، به علت فقدان بينش كافي نسبت به چگونگي اداره اين فروشگاهها و عوامل موثر در موفقيت آنها، اين واحدها نيز توفيق چنداني در نيل به اهداف تعيين شده نداشته اند. مجموعه حاضر ضمن معرفي و بيان ويژگيهاي يك فروشگاه زنجيره اي ، شرايط و عواملي را بررسي خواهدكرد كه باعث موفقيت و رشد فروشگاههاي زنجيره اي مي شوند.
۲) تعريف
الف ) يك فروشگاه زنجيره اي از چندين فروشگاه خرده فروشي تحت مالكيت مشترك و متمركز تشكيل مي شود . وظايف و كاركردهاي عمده يك فروشگاه زنجيره اي ( بازرگاني ، تبليغات ، اجاره و…) توسط يك واحد فرماندهي مركزي يا يك مديريت مركزي كنترل مي شوند.
ب ) فروشگاههاي زنجيره اي به شبكه اي از خرده فروشيهاي كوچك و بزرگ اتلاق مي گردندكه كالاهاي يكساني را با مالكيت انحصاري ارائه مي نمايند.
۳) اهداف و علل شكل گيري
از آنجا كه سيستم توزيع ، رابط بين توليد و مصرف است ، هرگونه تغيير و تحول اساسي و عمده در يكي از دو بخش توليد و مصرف ، به تغييري بنيادي در بخش توزيع منتهي خواهدشد . قرون هيجدهم و نوزدهم ميلادي در اروپا مبدا تحولات در روشهاي توليد، حمل ونقل و… بوده است . در نتيجه سيستم توزيع نيز از اين تغييرات بي ثمر نمانده است ، به طوري كه روشها و نهادهاي مدرن توزيع ، به تدريج و در ابعاد متنوع رشد و نموپيدا كرده اند و به صورت جايگزين و يا مكمل روشهاي سنتي به فعاليت توزيعي پرداخته اند. شكل گيري نهادهاي مدرن توزيع مرهون بعضي ابداعات و نوآوريها درروشهاي توزيع نيز مي باشد. اقدامات ابتكاري ازقبيل قيمتهاي ثابت اعلام شده روي اجناس ، ورود و خروج آزاد و آزادي پرسه زني در مغازه ، حق بر گرداندن اجناس و… معامله نقدي و روش سلف سرويسي نمونه هايي از اين نوآوريها هستند. فروشگاههاي زنجيره اي يكي از اين نهادهاي توزيع است كه پس از پيدايش ، مسيري اگرچه غيريكنواخت ، اما تكاملي را طي كرده است ، به طوري كه فروشگاههاي زنجيره اي كنوني تركيبي از انواع روشهاي نوين توزيع است . اهداف اوليه شكل گيري اين فروشگاهها ( البته در شرايط مساعد به وجود آمده پس از انقلاب صنعتي ) عمدتا” اقتصادي و به علت وجود حاشيه سود بالا بوده است كه افراد ، اقدام به تاسيس فروشگاههاي زنجيره اي مي كردند . ولي به تدريج اين نهاد نوين توزيع نشان داد كه علاوه بر سودآوري ( براي صاحبان سرمايه در بخش خصوصي ) براي جامعه نيز مزاياي عمده اي به ارمغان مي آورد و اين سبب شده كه امروزه دولتمردان ساخت و توسعه اين فروشگاهها را بيشترتشويق و تبليغ كرده و يا خود متولي ساخت اين فروشگاهها باشند . اهم اهداف موردنظردولتها در اين رابطه عبارتند از:
– فراهم كردن كالاهاي موردنياز جامعه
– هدايت و حمايت براي توليد اقلام مهم
– حذف واسطه هاي غيرضروري ميان توليدكننده و مصرف كننده
– جلوگيري از توسعه بي رويه واحدهاي تجاري در فضاهاي غيرتجاري
– جلوگيري از فروش كالاهاي غيراستاندارد
– توسعه و ترويج فرهنگ استانداردكردن كالاهاي توليد داخلي و استفاده از باركد ملي
– ثبيت قيمت كالا در مناطق مختلف شهري باتوجه به يكسان بودن قيمت انواع كالاهاي عرضه شده در كليه شعب واحدهاي زنجيره اي
– اصلاح الگوي مصرف
– بهبود نسبي ترافيك شهري با حذف مسافرتهاي درون شهري غيرضروري
– هدايت ، برنامه ريزي و نظارت بهتر و سهل تر دولت بر توزيع و اقتصاد
۴) ويژگيها
فروشگاههاي زنجيره اي در مقايسه با واحدهاي توزيع سنتي و خرده فروشيها، داراي خصوصيات و ويژگيهاي چندي هستند كه برخي از آنها عبارتنداز:
۱٫ يك فروشگاه زنجيره اي كه از شعب و فروشگاههاي متعدد تشكيل مي شود، معمولا” در تمام واحدهايش ، كالاهاي تجاري يكساني را مي فروشد .
۲٫ خريد فروشگاه در حجم و مقياس بالايي بوده ، لذا مي تواند در مقايسه باخرده فروشيهاي كوچك ، كالاها را با قيمت پايين تري به فروش رساند .
۳٫ فروشگاههاي زنجيره اي از انواع مختلف تمركز كالاها و فعاليتهاي مربوط به آنها بهره مي برند. تمركز كالاها به چهار گروه به شرح زير طبقه بندي مي شوند:
الف ) تمركز افقي : عبارتست از افزايش حجم فروش يك كالاي خاص در اثر توسعه شعب فروش ( وجود شعب متعدد تحت يك مديريت واحد )
ب ) تمركز جانبي : عبارتست از تمركز انواع مختلفي از يك نوع كالا در فروشگاه
ج ) تمركز عمودي : عبارتست از تمركز وانجام فعاليتهاي عمده فروشي در كنار امورخرده فروشي كه قيمت تمام شده را براي فروشگاه كاهش مي دهد. نوع ديگر اين تمركز، ادغام فعاليتهاي توليدي و تكميلي ( نظير بسته بندي ) است كه به علت گستردگي فعاليت و تعدد امور توليدي تنها در كنار فروشگاههاي زنجيره اي ، امكان پذير و مقرون به صرفه است .
د) تمركز مورب : اين تمركز از تجمع فعاليتهاي فرعي ايجاد مي شود . تبليغات متمركز، بازرسي ، آمارگيري و تحقيقات متمركز مثالهايي از اين نوع به شمار مي روند.
۴٫ واحدهاي زنجيره اي نظر به وسعت عمل و قدرت مالي شان مي توانند از كامپيوترهاي پيشرفته براي ثبت و هدفهاي ديگر استفاده كنند. اين واحدها براي كنترل موجودي ،سفارشات مشتري ، پيش بيني فروش ، تجزيه وتحليل اطلاعات و مكانيسم فروش ازمدرنترين تجهيزات و تكنيك ها استفاده به عمل مي آورند. دردسترس بودن اطلاعات جديد و به روز ازطريق كامپيوتر، به آنها اين امكان را مي دهد كه به سرعت تصميمات تعيين كننده و بحراني را اتخاذ كنند.
خواندن مقالات معتبر:
۵٫ اين واحدها درك كرده اند كه از شكست در تطابق با شرايط جديد بايد عبرت گرفت .به همين منظور آنها داراي بخشهاي برنامه ريزي هستند كه در اين بخشها، كارشناسان مربوطه ، سرگرم تجزيه وتحليل حوادث اقتصادي ، عادات مردم ، سليقه ها و الگوهاي متغير زندگي هستند. واحدهاي زنجيره اي به تبع برنامه ريزي درازمدتشان ، در تامين نيازهاو حوائج آتيه نسبت به اكثر خرده فروشيها، در وضعيت و آمادگي بهتري قرار دارند.
۶٫ حجم بسيار بالاي خريد، اين واحدها را قادر مي سازد كه از يك موضع قدرت ، باتوليدكنندگان و عمده فروشيها، معامله كنند.
۷٫ واحدهاي زنجيره اي به واسطه حجم فروش بالايي كه دارند، با سرعت و سهولت بيشتري مي توانند از بانكها و ساير موسسات اعتباردهنده تقاضاي وام كنند.
۸٫ وقتي كه اجناس و كالاهاي مختلف و متعدد در زير يك سقف كنار هم قرار گرفته باشند. به فروش يكديگر كمك مي كنند، يعني فروش برنامه ريزي نشده و ناگهاني پيش مي آيد كه حجم زيادي از فروش فروشگاهها را تشكيل مي دهد.
۹٫ فروشگاههاي زنجيره اي به علت قدرت اقتصادي و سازماندهي متمركزشان ، درتبليغات براي محصولاتشان ، مزيت منحصربه فردي دارند و قادرند پيامهايشان را ازطريق روزنامه ها، مجلات ، راديو، تلويزيون و… به مصرف كننده برسانند، درحالي كه يك واحدخرده فروشي مستقل ، دراين خصوص انتخابهاي بسيار كمتري دارد.
۱۰٫ تداوم حيات اقتصادي فروشگاههاي زنجيره اي ، موكول به توسعه شعب آنهاست ،چرا كه براي چنين فروشگاههايي ، حد پايين از توسعه وجود دارد كه كمتر از آن حد، اين فروشگاهها دوام نمي آورند و متضرر خواهندشد.
۱۱٫ فروشگاههاي زنجيره اي مانند بعضي از كارخانجات بزرگ توليدي داراي هزينه ثابت قابل توجهي هستند.
۱۲٫ واحدهاي زنجيره اي به سرمايه گذاري زيادي براي مكان يابي ، تجهيزات و موجودي شعبه هاي جديد و همچنين حفظ و نگهداري شعبه هاي موجود نيازمندند، و لذا مبالغ قابل ملاحظه اي را مسدود مي كنند.
۱۳٫ فروشگاههاي زنجيره اي به سطح بالايي از نيروي متخصص نيازمندند.
علاوه بر ويژگيهاي فوق ، همان طور كه قبلا هم اشاره شد، فروشگاههاي زنجيره اي براي جامعه و مصرف كنندگان نيز آثار و فوائد متعددي به ارمغان مي آورند كه در زير به برخي از آنها اشاره مي شود:
الف ) فوائد اجتماعي
– حذف واسطه هاي غيرضروري ميان توليدكننده و مصرف كننده و كاهش هزينه هاي توزيع
– جلوگيري از توسعه بي رويه واحدهاي تجاري در فضاهاي غيرتجاري
– توسعه و ترويج فرهنگ استانداردكردن كالاهاي توليد داخلي و استفاده از باركد ملي
– تثبيت قيمت كالا در مناطق مختلف شهري باتوجه به يكسان بودن قيمت انواع كالاهاي عرضه شده در كليه شعب فروشگاههاي زنجيره اي
– بهبود نسبي ترافيك شهري با حذف مسافرتهاي درون شهري غيرضروري
– كاهش آلودگي هوا و استهلاك وسائط نقليه
– كاهش گردش نقدينگي با استفاده از كارتهاي اعتباري
ب ) فوائد بهداشتي
– كاهش سطح توزيع ( توزيع در مناطق خاص و با نشاني دقيق (
– كاهش زمان بين توليد تا توزيع وتوزيع تا مصرف
– امكان اعمال نظارت سريع ، دقيق و گسترده بر كار فروشگاههاي زنجيره اي
– استانداردبودن كار فروشگاههاي زنجيره اي
– بسته بندي كالا به صورت صحيح
– امكان جلوگيري از فروش كالاهاي غيراستاندارد
– مشخص بودن مسير توزيع
– كاهش عوارض ناشي از سود آني
– نظارت ظاهري سطح فروشگاه و كاركنان
ج ) مزاياي ويژه مصرف كنندگان و مشتريان
– ورود آزاد و عدم اجبار به خريد و درنتيجه ايجاد آرامش هنگام خريد
– عرضه كالا به قيمت ثابت و همراه با اطلاعات كالا نظير وزن ، تاريخ توليد و انقضا و…
– فروش اجناس بسيار متعدد در زير يك سقف . اين خصوصيت ، در شهرهاي بزرگ پرازدحام و داراي ترافيك ، شايد از قيمت ارزانتر، براي مشتريان جذاب تر باشد
– آزادي انتخاب بيشتر باتوجه به تنوع كالايي
– صرفه جويي در وقت
– امكان تهيه كالا و خدمات در طول شبانه روز
– استفاده ازامكانات و تسهيلات رفاهي درهنگام خريد ( نظير كارتهاي اعتباري ، پاركينگ و…)
البته بايد توجه داشت كه تنوع فوق العاده اجناس در فروشگاههاي زنجيره اي ، ممكن است نياز كاذب براي مشتريان ايجادكند كه نتيجه آن افزايش مصرف و بالارفتن هزينه خانوار است .
مقالات بيشتري مطالعه كنيد:
به‌عنوان يك نمونه موفق درخصوص امكان برخورداري از ظرفيت فروشگاههاي زنجيره‌اي در مديريت بازار كالاهاي حساس و ضروري مي‌توان به تجربه فروشگاه وال‌مارت آمريكا در توزيع محصولات غذايي در مناطق كمتر برخوردار اشاره كرد كه با همكاري وزارت كشاورزي اين كشور، ايجاد بيش از ۳۰۰ فروشگاه جديد با هدف دسترسي آسان‌تر مردم اين مناطق به محصولات غذايي با قيمتهاي مناسب تا پايان سال ۲۰۱۶ ميسر شد.
يا به‌عنوان يك نمونه ديگر مي‌توان به تجربه سافال به‌عنوان يكي از بزرگ‌ترين شبكه‌هاي توليد و توزيع محصولات غذايي به‌ويژه لبنيات در يكي از ايالت‌هاي هندوستان اشاره كرد. اين شبكه كه داراي بالغ بر ۴۰۰ شعبه فروشگاهي است در سال ۲۰۱۶ علاوه بر توزيع محصولات تخصصي خود، براي تنظيم بازار محصولات ضروري كشاورزي همچون سبزي و صيفي‌جات در شرايط بروز قيمتهاي تقويمي، كمك‌هاي گسترده‌اي به دولت با استفاده از شبكه در اختيار خود و پايش مستمر توزيع مويرگي صورت‌گرفته از طريق اين شبكه انجام داد.
در همين ارتباط و درخصوص تجربه ايران يعني نقش موثر فروشگاههاي زنجيره‌اي در مديريت بازار گوشت قرمز به‌عنوان يكي از كالاهاي اساسي و به‌منظور ممانعت از افزايش قيمت گوشت قرمز در بازار بايد گفت براساس اطلاعات اخذ شده از دفتر برنامهريزي، تامين، توزيع و تنظيم بازار وزارت صنعت، معدن و تجارت درحال‌حاضر به‌صورت ميانگين در هر روز حدود ۱۱۰ تن گوشت گوسفندي گرم در استان تهران توزيع ميشود. درخصوص سهميه گوشت گوسفند گرم وارداتي از نوع تنظيم بازاري براي تهران بايد گفت اين سهم حدود ۳۰ درصد از كل سهميه كل كشور(۳۳۰ تن روزانه) است. دليل درنظر گرفتن اين سهم براي تهران، ملاحظات سياستگذاري از جمله تاكيد بر عدم انتقال تقاضاي تهران به ساير استان‌ها به‌دليل جمعيت زياد ساكن در آن، خارج كردن تقاضاي بالاي اين شهر از بازار دام كشور و متعادل ساختن نرخ دام زنده است.
درخصوص قيمت گوشت گوسفندي گرم تنظيم بازاري بايد گفت اين گوشت با قيمت تعزيراتي و با رعايت حاشيه سود مصوب حدود ۸ درصد عرضه ميشود. علت تفاوت قيمت انواع گوشت گرم گوسفندي تنظيم بازاري نيز به تفاوت قيمت تمام‌شده گوسفند گرم وارداتي از كشورهاي مبدا همچون استراليا و آسياي ميانه، اختلاف قيمت گوشت فله و بسته‌بندي‌شده و از همه مهم‌تر تفاوت قيمت فيله، راسته، ران، دست و ... برمي‌گردد. درخصوص متوليان مربوط بايد گفت اين مهم با همكاري وزارت جهادكشاورزي از طريق شركت پشتيباني امور دام كشور (متولي تامين) و وزارت صنعت، معدن و تجارت در شبكه خرد صورت مي‌پذيرد. از كل رقم فوق كه به سازمان ميادين ميوه و تره‌بار، فروشگاههاي قصابي و فروشگاههاي زنجيره‌اي توزيع ميشود، بايد گفت، بالغ بر ۶۰ تن آن (معادل ۶۰ درصد) از طريق فروشگاههاي زنجيره‌اي به‌دست مصرف‌كننده مي‌رسد.
نكته حائز اهميت آن است كه حدود ۲۰ تن از كل رقم مزبور از طريق سه فروشگاه برتر تخفيفي توزيع ميشود. در اين ميان، اگرچه سهم سه فروشگاه تخفيفي در تامين گوشت موردنياز مردم با توجه به تعداد شعب، امكانات و تجهيزات فروشگاهي متفاوت است، اما نقش پررنگ مجموع آنها در تامين گوشت مورد نياز مردم را نمي‌توان ناديده گرفت. اهميت اين فروشگاهها در تنظيم بازار گوشت قرمز يا ساير محصولات اساسي زماني روشن‌تر ميشود كه به اين موضوع توجه كنيم كه تعداد شعب فروشگاههاي تخفيفي كشور تا تاريخ ۱۹تيرماه امسال بالغ بر ۱۷۸۴ شعبه بوده است و اين تعداد فروشگاهها ميتوانند نقش مهمي در توزيع مويرگي كالاهاي اساسي و مديريت بازار داشته باشند.
البته نبايد از نظر دور داشت مجموع گوشت قرمز مورد نياز كشور در سال ۱۳۹۷ براساس برآوردهاي وزارت صنعت، معدن و تجارت، سالانه حدود ۹۳۳ ميليون تن (با احتساب ۱۶/ ۸۱ ميليون نفر جمعيت كشور و سرانه مصرف حدود ۵/ ۱۱ كيلوگرم سالانه و بدون درنظر گرفتن كاهش تقاضاي گوشت به‌دليل افزايش قيمت‌ها در برهه كنوني) است كه فقط بخش كوچكي از آن (حدود ۱۱ درصد) از محل گوشت تنظيم بازاري و مابقي از طريق كشتار دام داخلي تامين ميشود.
اگرچه اين سهم درحال‌حاضر ممكن است چشمگير نباشد، اما بايد توجه داشت اين امر براي شرايط مقطعي حاضر طراحي شده است و بديهي است با توجه به مجهز بودن فروشگاههاي زنجيره‌اي به زنجيره سرد ظرفيت اين نوع فروشگاهها در توزيع اقلام حساس و ضروري از جمله گوشت قرمز ميتواند افزايش قابل‌توجهي داشته باشد. در نهايت با توجه به نقش پررنگ فروشگاههاي زنجيره‌اي به‌خصوص فروشگاههاي تخفيفي در توزيع كالاهاي اساسي با قيمت مصوب دولت، تسهيل فرآيندهاي كسب‌وكاري در اين نوع فروشگاهها بايد يكي از اولويت‌هاي اصلي تصميم‌سازان و برنامه‌ريزان شبكه توزيع كالا در ايران قرار گيرد.
ضمن اينكه همزمان تمهيداتي به‌عمل آيد تا نسبت به ساماندهي واحدهاي خرده‌فروشي سنتي به‌منظور بهره‌گيري از ظرفيت اين واحدها در مديريت بازار نيز اقدام لازم به‌عمل آيد.
طبق تحقيقات انجام شده بر روي رفتار مشتريان در زمان پاندمي ويروس كرونا در سراسر جهان اين موضوع تاييد شده است كه روشهاي مختلف فروش، فيزيكي و آنلاين، هر كدام به تنهايي نمي‌توانند روش مناسبي در بازار رقابتي كنوني باشند.
علاوه بر آن اين تحقيق نشان مي‌دهد كه عادات خريد مردم در آمريكا و اروپا به دليل اختلالات ناشي از بيماري همه‌گير كرونا تغيير كرده و منجر به پذيرش و رشد سريع خريد آنلاين به طرز چشم‌گيري شده است.
با اين حال يافته‌ها حاكي از اين است كه سهم فروش اينترنتي و تلفني در زمان تعطيلي كشورهاي مورد مطالعه، بيش از 30 درصد از كل فروش صنعت خرده فروشي را نتوانسته به خود اختصاص دهد. لازم به توضيح است كه بيشتر اين فروش‌هاي آنلاين به‌صورت اينترنتي سفارش داده ميشود و تحويل در شعبه مورد نظر مشتري انجام مي‌گردد (click-and-collect). بنابراين بسياري از فروش‌هاي آنلاين توسط فروشگاههاي فيزيكي پشتيباني ميشوند.
در ادامه اين گزارش به بررسي چگونگي رفتار خريد مشتري از زمان پايان قرنطينه پرداخته شده و نشان مي‌دهد كه با بازگشت مشتريان به فروشگاهها، استفاده از روش خريد آنلاين در حال كاهش است. نيل ساندرز (Neil Saunders) تحليل‌گر ارشد موسسه تحقيقاتي گلوبال ديتا (GlobalData) ، در توضيح اينكه چرا استفاده از كانال‌هاي چندگانه فروش (Omnichannel) راه پيش روي صنعت خرده‌فروشي است مي‌گويد: «علي‌رغم ادعاي اينكه رشد خريد آنلاين منجر به پايان عمر صنعت خرده‌فروشي ميشود، واقعيت اين است كه خرده‌فروشان كسب‌وكار خود را در همه بخشها توسعه مي‌دهند و به دنبال راه‌هاي خلاقانه براي ارائه يك تجربه خريد راحت‌تر براي مصرف‌كنندگان هستند.
بخش قابل توجهي از فروش كه به روش آنلاين صورت مي‌گيرد، در واقع فروش از طريق كانال‌هاي چندگانه است كه براي رسيدن به موفقيت نيازمند داشتن فروشگاه فيزيكي در كنار فروش به‌صورت آنلاين است. به‌طور متوسط يك سوم خريدهاي غيرخوراكي آنلاين (در واقع مشتري فقط به صورت آنلاين سفارش خود را ثبت ميكند) براي انتخاب، تحويل و يا تعويض كالا به فروشگاههاي فيزيكي وابسته است.»
اين گزارش همچنين اين تصور را كه خرده‌فروشي ميتواند به‌طور منظم بين دو روش خريد آنلاين و فيزيكي تقسيم شود را حذف ميكند چون مشتريان همزمان از همه روشها براي خريد استفاده ميكنند.
مفهوم كانال‌هاي جداگانه فروش تا حدودي بي‌معني است چون استفاده از روشهاي مختلف خريد همه‌گير شده است. براي هر خريد مشخص، خريداران با استفاده از روشها و بر اساس نياز خود اقدام به خريد ميكنند. به‌عنوان مثال در آمريكا، در حال حاضر فروشگاهها نسبت به اوايل همه‌گير شدن ويروس كرونا از فروش آنلاين حمايت ميكنند، دليل آن هم اين است كه روش خريد آنلاين و تحويل در فروشگاهها را بيشتر معرفي كرده و در دستور كار خود قرار داده‌اند كه باعث رشد فروش آنلاين در فروشگاههاي خرده‌فروشي بزرگ شده است.
در كشورهاي سراسر دنيا، اكثر خريداران اعلام كرده‌اند اگر شرايط به حالت عادي برگردد باز هم خريدهايشان را از طريق روشهاي مختلف انجام مي‌دهند و از كانال‌هاي مختلف بيشتر بهره مي‌برند. بنابراين اكثر مديران خرده‌فروشي در حال برنامهريزي به‌منظور سرمايه‌گذاري بيشتر در بخشهاي چندكاناله در كسب‌وكار خود هستند، مانند سفارش اينترنتي و تحويل در محل فروشگاه. اين ايده كه نبردي بين خرده‌فروشي آنلاين و فيزيكي وجود دارد منسوخ شده است فقط يك ميدان نبرد در صنعت خرده‌فروشي وجود دارد و آن رقابت بين بازيكنان آن است و قطعا خرده‌فروشاني كه داراي گزينه‌هاي چندكاناله قوي با پشتيباني فروشگاه هستند، پيروزمندان اين ميدان خواهند بود
